Semestre | Oblig. | Option | Filières |
BA4 | x |
Cours | 2 hebdo |
Plan d'étude | Semestre | Oblig. | Option | Filières |
Sciences humaines et sociales 2018-19 | BA4 | x |
Cursus | Sem. | Type |
---|---|---|
Sciences humaines et sociales | BA4 | Opt. |
Comprendre les fondements du développement et interroger son opérationnalité
Comprendre la notion de « développement durable » nécessite de saisir ses fondements conceptuels et les ressorts explicatifs de son appropriation politique. Notion centrale dans notre conception du monde, le développement tend à améliorer le bien-être par la production d'une richesse matérielle continue. Or ce développement connaît désormais une situation inédite. La crise écologique impose de le reconsidérer au regard des limites planétaires – irréversibles, invisibles et imprévisibles. Les modes de fonctionnement de nos économies productivistes repose sur une consommation illimitée des ressources naturelles non renouvelables. C’est pourquoi, face à la crise environnementale, il s’agit d’interroger les fondements de la durabilité et les modes d’appropriation techniques et politiques au sein des politiques ou des initiatives de transition.
Le cours offre donc des clés de lectures aux futurs ingénieurs en leur offrant des outils conceptuels et en leur permettant d’appréhender les champs d’application de la « durabilité » à partir d’étude de cas.
Le cours se structurera en trois parties :
Þ Il abordera dans un premier temps un état des lieux et les racines historiques de la notion de développement durable et de dresser un bilan.
Þ Nous aborderons le « développement durable » dans une perspective critique. L'objectif sera de souligner les limites du concept en temps de crise environnementale
Þ Nous confronterons enfin les fondements de la durabilité à sa mise en œuvre au sein des politiques et des initiatives de transition locales. Nous nous appuierons pour cela sur des cas d’étude concrets Suisse. L’objectif sera d’interroger la compatibilité entre un impératif de durabilité et la mise en oeuvre d'un projet de territoire. Ces cas d’études concrets nous permettront d'aborder l’idée de participation et d'acceptabilité sociale, de justice environnementale, de compensation écologique et de substitution énergétique.
origines et fondements du développement durable – limites planétaires - la durabilité – politiques et initiatives de transition
Cours ex-cathedra, support power point, extrait de documentaires et de vidéos, intervention de chercheurs et de professionnels autour des projets durables dans la mesure de leurs disponibilités.
Assimiler le contenu des cours à chaque séance
Réaliser une recherche documentaire via la presse et internet pour s’informer et préparer les séances dédiées aux études de cas.
Effectuer les contrôles continus
L’évaluation se fera par un contrôle continu :
- Une épreuve au cours du semestre : un examen écrit
- Une épreuve en fin de semestre: un examen écrit
Chaque épreuve comptera pour 50% de la note totale.
Ouvrages
Bourg D., Papaux A., Dictionnaire de la pensée écologique, Pairs, PUF, coll. Quadrige, 2015
Rist G., 2007, Le développement. Histoire d’une croyance occidentale, Paris, Presse de science po. « précautions méthodologiques », p. 29-48
Robin M.D, Sacrée croissance ! Comment en sortir, Paris, La Découverte, 2014 (Existe aussi en film)
Jackson Tim, Prospérité sans croissance : la transition vers une économie durable, De Boeck-Etopia, 2010
Vivien F.-D., 2005, Le développement soutenable, Paris, La Découverte.
Zaccaï E., 2011, 25 ans de développement durable, et après ?, Paris, PUF, 240 p.
Zaccaï Edwin, 2002, Le développement durable. Dynamique et constitution d’un projet, Bruxelles, P.I.E. Peter Lang.
Revues
Sciences Humaines, n°206, 2009, dossier « Repenser le développement », pp. 30-45.
optionnel
optionnel
Cours
Lecture
Heure(s) hebdo x 14 semaines
Hour(s) per week x 14 weeks
H hebdo
H hebdo
Pendant le semestre
During the semester
Session été
Session summer
ETE
ETE
BALISES_TEXTES
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
BaliseJS_fin
Balise_debut
Balise_fin
FO_debut
FO_fin
HTML_debut
HTML_fin
JS_debut
JS_fin
BALISE_BOLD
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bb\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fb\x5d
Balise_debut
[b]
Balise_fin
[/b]
FO_debut
font-weight=bold
FO_fin
font-weight=normal
HTML_debut
<b>
HTML_fin
</b>
JS_debut
\x3cb\x3e
JS_fin
\x3c\x2fb\x3e
BALISE_ITALIC
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bi\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fi\x5d
Balise_debut
[i]
Balise_fin
[/i]
FO_debut
font-style=italic
FO_fin
font-style=normal
HTML_debut
<i>
HTML_fin
</i>
JS_debut
\x3ci\x3e
JS_fin
\x3c\x2fi\x3e
BALISE_RED
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bred\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fred\x5d
Balise_debut
[red]
Balise_fin
[/red]
FO_debut
color=#990033
FO_fin
color=black
HTML_debut
<span style="color:#990033;">
HTML_fin
</span>
JS_debut
\x3cspan style="color:#990033;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2fspan\x3e
BALISE_TAB
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5btab\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[tab]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=        
FO_fin
HTML_debut
<img src="/images/gestacplus/base/pixel.gif" width="40" height="1"/>
HTML_fin
JS_debut
\x3cimg src="\x2fimages\x2fgestacplus\x2fbase\x2fpixel.gif" width="40" height="1"\x2f\x3e
JS_fin
BALISE_LIST
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bli\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[li]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=•  
FO_fin
HTML_debut
•  
HTML_fin
JS_debut
\x26#x2022;\x26#160;\x26#160;
JS_fin
CODE5045487
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5b\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[]
Balise_fin
FO_debut
[inline]= 
FO_fin
HTML_debut
 
HTML_fin
JS_debut
\x26#160;
JS_fin
BALISE_GREEN
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bgreen\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fgreen\x5d
Balise_debut
[green]
Balise_fin
[/green]
FO_debut
color=#008000
FO_fin
color=black
HTML_debut
<span style="color:#008000;">
HTML_fin
</span>
JS_debut
\x3cspan style="color:#008000;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2fspan\x3e
CODE7508550
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bblue\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fblue\x5d
Balise_debut
[blue]
Balise_fin
[/blue]
FO_debut
color=#0080FF
FO_fin
color=black
HTML_debut
<span style="color:#0080FF;">
HTML_fin
</span>
JS_debut
\x3cspan style="color:#0080FF;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2fspan\x3e
BALISE_COURIER
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bcourier\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fcourier\x5d
Balise_debut
[courier]
Balise_fin
[/courier]
FO_debut
font-family=Courier
FO_fin
font-family=
HTML_debut
<font style="font-family:Courier;">
HTML_fin
</font>
JS_debut
\x3cfont style="font-family:Courier;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2ffont\x3e
BALISE_SIZE20
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5b20\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2f20\x5d
Balise_debut
[20]
Balise_fin
[/20]
FO_debut
font-size=20pt
FO_fin
font-size=
HTML_debut
<font style="font-size:20pt;">
HTML_fin
</font>
JS_debut
\x3cfont style="font-size:20pt;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2ffont\x3e
BALISE_SIZE16
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5b16\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2f16\x5d
Balise_debut
[16]
Balise_fin
[/16]
FO_debut
font-size=16pt
FO_fin
font-size=
HTML_debut
<font style="font-size:16pt;">
HTML_fin
</font>
JS_debut
\x3cfont style="font-size:16pt;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2ffont\x3e
BALISE_SIZE12
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5b12\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2f12\x5d
Balise_debut
[12]
Balise_fin
[/12]
FO_debut
font-size=12pt
FO_fin
font-size=
HTML_debut
<font style="font-size:12pt;">
HTML_fin
</font>
JS_debut
\x3cfont style="font-size:12pt;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2ffont\x3e
BALISE_SIZE8
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5b8\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2f8\x5d
Balise_debut
[8]
Balise_fin
[/8]
FO_debut
font-size=8pt
FO_fin
font-size=
HTML_debut
<font style="font-size:8pt;">
HTML_fin
</font>
JS_debut
\x3cfont style="font-size:8pt;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2ffont\x3e
BALISE_BLACKBACK
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bblackback\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fblackback\x5d
Balise_debut
[blackback]
Balise_fin
[/blackback]
FO_debut
background-color=black
FO_fin
background-color=white
HTML_debut
<span style="background-color:black;">
HTML_fin
</span>
JS_debut
\x3cspan style="background-color:black;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2fspan\x3e
BALISE_WHITE
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bwhite\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fwhite\x5d
Balise_debut
[white]
Balise_fin
[/white]
FO_debut
color=white
FO_fin
color=black
HTML_debut
<span style="color:white;">
HTML_fin
</span>
JS_debut
\x3cspan style="color:white;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2fspan\x3e
CODE47534071
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bbeta\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[beta]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=β
FO_fin
HTML_debut
β
HTML_fin
JS_debut
\x26#946;
JS_fin
CODE47534435
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5balpha\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[alpha]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=α
FO_fin
HTML_debut
α
HTML_fin
JS_debut
\x26#945;
JS_fin
CODE47551722
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bsub\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fsub\x5d
Balise_debut
[sub]
Balise_fin
[/sub]
FO_debut
vertical-align=sub
FO_fin
vertical-align=baseline
HTML_debut
<sub>
HTML_fin
</sub>
JS_debut
\x3csub\x3e
JS_fin
\x3c\x2fsub\x3e
CODE48535424
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bLAMBDA\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[LAMBDA]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Λ
FO_fin
HTML_debut
Λ
HTML_fin
JS_debut
\x26#923;
JS_fin
CODE48535666
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5blambda\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[lambda]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=λ
FO_fin
HTML_debut
λ
HTML_fin
JS_debut
\x26#955;
JS_fin
CODE47551793
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bsup\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fsup\x5d
Balise_debut
[sup]
Balise_fin
[/sup]
FO_debut
vertical-align=super
FO_fin
vertical-align=baseline
HTML_debut
<sup>
HTML_fin
</sup>
JS_debut
\x3csup\x3e
JS_fin
\x3c\x2fsup\x3e
CODE56031535
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bdelta\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[delta]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=δ
FO_fin
HTML_debut
δ
HTML_fin
JS_debut
\x26#948;
JS_fin
CODE56073309
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bpi\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[pi]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=π
FO_fin
HTML_debut
π
HTML_fin
JS_debut
\x26#960;
JS_fin
CODE56074095
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bDELTA\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[DELTA]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Δ
FO_fin
HTML_debut
Δ
HTML_fin
JS_debut
\x26#916;
JS_fin
CODE56074172
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bMU\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[MU]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Μ
FO_fin
HTML_debut
Μ
HTML_fin
JS_debut
\x26#924;
JS_fin
CODE56074264
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bPI\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[PI]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Π
FO_fin
HTML_debut
Π
HTML_fin
JS_debut
\x26#928;
JS_fin
CODE56074328
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bSIGMA\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[SIGMA]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Σ
FO_fin
HTML_debut
Σ
HTML_fin
JS_debut
\x26#931;
JS_fin
CODE56075056
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bALPHA\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[ALPHA]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Α
FO_fin
HTML_debut
Α
HTML_fin
JS_debut
\x26#913;
JS_fin
CODE56075186
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bBETA\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[BETA]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Β
FO_fin
HTML_debut
Β
HTML_fin
JS_debut
\x26#914;
JS_fin
BALISE_SYMBOL
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bsymbol\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fsymbol\x5d
Balise_debut
[symbol]
Balise_fin
[/symbol]
FO_debut
font-family=Symbol
FO_fin
font-family=
HTML_debut
<font style="font-family:Symbol;">
HTML_fin
</font>
JS_debut
\x3cfont style="font-family:Symbol;"\x3e
JS_fin
\x3c\x2ffont\x3e
CODE56072935
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bmu\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[mu]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=μ
FO_fin
HTML_debut
μ
HTML_fin
JS_debut
\x26#956;
JS_fin
CODE56073842
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bsigma\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[sigma]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=σ
FO_fin
HTML_debut
σ
HTML_fin
JS_debut
\x26#963;
JS_fin
CODE68199232
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bphi\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[phi]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=φ
FO_fin
HTML_debut
φ
HTML_fin
JS_debut
\x26#966;
JS_fin
CODE68199285
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bPHI\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[PHI]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Φ
FO_fin
HTML_debut
Φ
HTML_fin
JS_debut
\x26#934;
JS_fin
CODE68199991
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bgamma\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[gamma]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=γ
FO_fin
HTML_debut
γ
HTML_fin
JS_debut
\x26#947;
JS_fin
CODE68200031
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bGAMMA\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[GAMMA]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Γ
FO_fin
HTML_debut
Γ
HTML_fin
JS_debut
\x26#915;
JS_fin
CODE68200077
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bomega\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[omega]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=ω
FO_fin
HTML_debut
ω
HTML_fin
JS_debut
\x26#969;
JS_fin
CODE68200150
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bOMEGA\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[OMEGA]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Ω
FO_fin
HTML_debut
Ω
HTML_fin
JS_debut
\x26#937;
JS_fin
CODE72092691
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5beta\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[eta]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=η
FO_fin
HTML_debut
η
HTML_fin
JS_debut
\x26#951;
JS_fin
CODE72092805
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bETA\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[ETA]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Η
FO_fin
HTML_debut
Η
HTML_fin
JS_debut
\x26#919;
JS_fin
BALISE_SOULIGNER
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bu\x5d
BaliseJS_fin
\x5b\x2fu\x5d
Balise_debut
[u]
Balise_fin
[/u]
FO_debut
text-decoration=underline
FO_fin
text-decoration=none
HTML_debut
<u>
HTML_fin
</u>
JS_debut
\x3cu\x3e
JS_fin
\x3c\x2fu\x3e
CODE72092388
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bpsi\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[psi]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=ψ
FO_fin
HTML_debut
ψ
HTML_fin
JS_debut
\x26#968;
JS_fin
CODE72092541
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bPSI\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[PSI]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Ψ
FO_fin
HTML_debut
Ψ
HTML_fin
JS_debut
\x26#936;
JS_fin
CODE140502511
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5brho\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[rho]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=ρ
FO_fin
HTML_debut
ρ
HTML_fin
JS_debut
\x26#961;
JS_fin
CODE140504636
BOOLEAN_Symbol
1
BaliseJS_debut
\x5bRHO\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[RHO]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Ρ
FO_fin
HTML_debut
Ρ
HTML_fin
JS_debut
\x26#929;
JS_fin
CODE148292791
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bepsilon\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[epsilon]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=ε
FO_fin
HTML_debut
ε
HTML_fin
JS_debut
\x26#949;
JS_fin
CODE169976220
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5blig\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[lig]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=›  
FO_fin
HTML_debut
›  
HTML_fin
JS_debut
\x26#x203A;\x26#160;\x26#160;
JS_fin
CODE148292899
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bEPSILON\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[EPSILON]
Balise_fin
FO_debut
[inline]=Ε
FO_fin
HTML_debut
Ε
HTML_fin
JS_debut
\x26#917;
JS_fin
BALISETXT_SAUT
BOOLEAN_Symbol
BaliseJS_debut
\x5bbr\x2f\x5d
BaliseJS_fin
Balise_debut
[br/]
Balise_fin
FO_debut
FO_fin
HTML_debut
<br/>
HTML_fin
JS_debut
\x3cbr\x2f\x3e
JS_fin